Czy wiedziałeś, że istnieją miejsca, których fotografowanie jest chronione prawem autorskim?
Niektóre z nich mają zakaz fotografowania w celach komercyjnych, a jeszcze inne bezwzględny zakaz fotografowania. Sfotografowanie takich miejsc i wykorzystanie fotografii bez uzyskania zgody może prowadzić do konfliktu z prawem.
Jak ustrzec się przed złamaniem prawa oraz swobody i zakazy jakie mamy, mówi nam tzw. prawo panoramy.
Co gwarantuje nam prawo panoramy?
To, że możemy wykorzystywać fotografie bez konieczności uzyskiwania zgody gwarantuje nam prawo panoramy („wolności panoramy”). Jest to zapis w ustawie (Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 art. 33. pkt. 1), który stwierdza, że:
„wolno rozpowszechniać utwory wystawione na stałe na ogólnie dostępnych drogach, ulicach, placach lub w ogrodach, jednakże nie do tego samego użytku.”
Jak wygląda sytuacja w praktyce?
Jeżeli obiekt naszego zainteresowania jest publicznie dostępny, jego obraz może być wykorzystywany zarówno do użytku prywatnego jak i komercyjnego bez uzyskiwania zgody. Nie złamiemy prawa jeżeli umieścimy fotografie tego obiektu np. w materiałach promocyjnych naszego biznesu.
Możemy, zatem swobodnie fotografować obiekty publiczne bez obawy, że to co znajdzie się w naszym kadrze jest prawnie chronione. Gdyby nie istniało prawo panoramy, wówczas niezgodne z prawem byłoby umieszczenie zdjęć z wakacji z niektórymi obiektami na profilu społecznościowym bez uzyskania zgody. Wyobrażasz sobie taką sytuację? Byłoby to dosyć kłopotliwe.
Jakie są ograniczenia prawa panoramy?
Czytamy w art. 33 pkt 1 ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych, że prawo panoramy zakazuje wykorzystania „do tego samego użytku”. Oznacza to, że nie możemy np. odtworzyć publicznie dostępnego pomnika we własnym ogrodzie. Dozwolony użytek nie może także naruszać ani godzić w słuszne interesy twórcy. Zabrania się zatem wykorzystywania wizerunku obiektu w nieprzyzwoity sposób.
Co z pozostałymi krajami?
Prawo panoramy nie jest jednolite we wszystkich krajach i nie obejmuje wszystkich krajów Unii Europejskiej. Sytuacje w poszczególnych krajach Europy prezentujemy na obrazku obok.
Ciemnozielonym kolorem oznaczone są kraje, w których obowiązuje prawo panoramy (wliczając dzieła sztuki), jasnozielonym kraje, w których prawo panoramy obowiązuje jedynie dla budynków, żółtym – gdzie można robić swobodnie zdjęcia tylko do użytku niekomercyjnego, a czerwonym państwa, gdzie niedozwolone jest fotografowanie niektórych obiektów.
Jak ustrzec się przed złamaniem prawa?
Wybierając się na wycieczkę obfitą w zabytki i inne atrakcje turystyczne warto sprawdzić listę miejsc, na które nałożono zakaz lub ograniczenie swobody fotografowania. Lista znajduje się pod adresem internetowym (serwis w języku angielskim):
http://wiki.gettyimages.com
Na stronie znajdziesz informacje o tym, w jakim zakresie można swobodnie wykorzystywać wizerunek danego obiektu oraz o jego ograniczeniach jeżeli występują. Poza obostrzeniami wobec obiektów krajobrazu, strona zawiera także informacje o prawach do wizerunku znanych ludzi, produktów, pojazdów, znaków towarowych i innych nieskategoryzowanych (np. restrykcje prawne związane z wykorzystywaniem fotografii wykonanych podczas pokazów lotniczych typu Air Show).
Ze strony dowiadujemy się na przykład, że London Eye (Millenium Wheel) – atrakcja turystyczna znana na całym świecie może być swobodnie fotografowana i wykorzystywana jedynie jeżeli jest fragmentem krajobrazu. Natomiast, kiedy zechcemy wykorzystać ją do celów komercyjnych i umieścić ją na głównym planie zdjęcia będzie potrzebne uzyskanie zgody, za które trzeba będzie zapewne zapłacić. Co ciekawe, zezwolenia na publikację wymagają także zdjęcia zrobione podczas przejażdżki Milenijnym Kołem, mimo że za wstęp już trzeba zapłacić.
Strona tworzona jest przez znawców fotografii oraz prawa i ciągle aktualizowana.
Przestrzegając powyższych zasad możemy spać spokojnie, nie wchodząc na drogę konfliktu z prawem.
Życzymy zatem, aby Wasze panoramy były rzeczywiście Wasze – piękne i nieograniczone!
Zespół aRTofFOTO.
źródło:
- http://wiki.gettyimages.com
- http://www.komputerswiat.pl/nowosci/foto/2015/28/wolnosc-panoramy-ocalona-parlament-europejski-odrzucil-absurdalna-poprawke.aspx
- http://legalnakultura.pl/pl/prawo-w-kulturze/prawo-w-praktyce/news/1793,czym-jest-prawo-panoramy
- Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych z dnia 4 lutego 1994 (Dz.U. 1994 Nr 24 poz. 83)